Więźba dachowa to szkielet całego dachu – jego układ nośny, który przenosi obciążenia z pokrycia na ściany budynku. W domach drewnianych i modułowych więźba pełni szczególnie istotną rolę – nie tylko stabilizuje całą konstrukcję, ale często również definiuje kształt i przestrzeń poddasza. Wybór odpowiedniego typu zależy od rozpiętości budynku, kąta nachylenia połaci, technologii budowy i oczekiwań inwestora wobec przestrzeni nad parterem.
- Więźba krokwiowa
To najprostszy i najlżejszy typ więźby. W przekroju składa się z dwóch krokwi połączonych w kalenicy i opartych na murłacie lub oczepie ściany. Nie wymaga słupów ani płatwi, dlatego montaż jest szybki i nieskomplikowany. Zastosowanie: w małych domach, domkach letniskowych, altanach i budynkach o niewielkiej rozpiętości. Przestrzeń poddasza zależy od konta nachylenia dachu i wysokości ścianki kolankowej.
- Więźba krokwiowo-jętkowa
To rozwinięcie więźby krokwiowej. Każda para krokwi jest połączona poziomą belką – jętką, która pełni funkcję usztywnienia i ogranicza ich ugięcie, stabilizuje też układ krokwi. Dzięki temu możliwe jest zwiększenie rozpiętości i wysokości poddasza. Zastosowanie: w domach jednorodzinnych o średniej szerokości, szczególnie gdy planowane jest poddasze użytkowe. Poddasze użytkowe: tak, to jedna z najczęściej stosowanych więźb w domach z poddaszem.
- Więźba płatwiowo-kleszczowa
To klasyczna, bardzo stabilna konstrukcja złożona z krokwi opartych na płatwiach podpartych stolcami (słupki). Całość usztywniają kleszcze, czyli skośne zastrzały usztywniające płatwie i słupy. Zastosowanie: w domach o dużych rozpiętościach, dachach wielospadowych i stromych połaciach. Poddasze użytkowe: tak, dzięki możliwości rozmieszczenia słupów w sposób niekolidujący z pomieszczeniami. To często wybierany system dla domów z pełnowymiarowym poddaszem.
- Więźba płatwiowo-jętkowa
Łączy zalety dwóch poprzednich systemów: krokwiowo-jętkowego i płatwiowego. Krokwie oparte są częściowo na płatwiach, a częściowo wzmacniane jętkami. Zastosowanie: w budynkach o większej szerokości, gdzie potrzebna jest sztywność i możliwość uzyskania wysokiego poddasza. Poddasze użytkowe: tak, umożliwia swobodną aranżację przestrzeni i uzyskanie pełnej wysokości.
- Więźba kratowa (kratownica dachowa)
To rozwiązanie nowoczesne, często prefabrykowane, bardzo popularne w domach modułowych i energooszczędnych. Składa się z desek połączonych w układzie trójkątnym za pomocą płytek kolczastych lub metalowych łączników. Zastosowanie: w domach parterowych, gdzie nie planuje się użytkowego poddasza. Poddasze użytkowe: nie, ponieważ wnętrze kratownicy wypełnia przestrzeń, uniemożliwiając adaptację na cele mieszkalne.
- Więźba z dźwigarów klejonych (BSH, LVL)
Nowoczesne rozwiązanie z wykorzystaniem drewna klejonego warstwowo. Dźwigary mogą mieć różne kształty – prostoliniowe, łukowe lub segmentowe – co daje dużą swobodę projektową. Zastosowanie: w budynkach nowoczesnych, o dużych przeszkleniach i otwartych przestrzeniach oraz dużych rozpiętościach. Poddasze użytkowe: zależnie od projektu – konstrukcja umożliwia zarówno wysokie przestrzenie otwarte (antresole), jak i pełne piętra pod dachem.
- Stropodachy – alternatywa dla więźby skośnej
W nowoczesnych domach modułowych coraz częściej stosuje się dachy płaskie, czyli stropodachy, które pełnią zarówno funkcję stropu, jak i dachu. Wyróżniamy trzy podstawowe typy:
1. Stropodach niewentylowany
Układ warstw bez przestrzeni powietrznej, gdzie izolacja i hydroizolacja przylegają do siebie. Zastosowanie: w domach modułowych i pasywnych. Poddasze użytkowe: nie, ale można wykorzystać przestrzeń nad stropodachem jako taras.
2. Stropodach wentylowany
Między izolacją cieplną a pokryciem znajduje się szczelina powietrzna umożliwiająca odprowadzenie wilgoci. Poddasze użytkowe: nie, lecz zwiększa trwałość i efektywność cieplną konstrukcji.
3. Stropodach odwrócony
Charakteryzuje się odwróceniem kolejności warstw — izolacja cieplna znajduje się nad hydroizolacją. Poddasze użytkowe: nie, ale konstrukcja może pełnić funkcję dachu zielonego lub użytkowego tarasu.
Podsumowanie
W domach drewnianych i modułowych, jeśli celem jest uzyskanie poddasza użytkowego, najlepiej sprawdzają się konstrukcje krokwiowo-jętkowe lub płatwiowo-kleszczowe. W przypadku domów parterowych lub o nowoczesnej, prostej formie — kratownice prefabrykowane i stropodachy oferują większą prostotę montażu, lecz bez możliwości adaptacji poddasza.
Wybór typu więźby to zawsze kompromis między estetyką, funkcją i technologią. Odpowiednio zaprojektowana konstrukcja dachu ma nie tylko przenieść obciążenia, ale też stworzyć trwałą i zdrową przestrzeń dla przyszłych mieszkańców.
Linki źródłowe:
„Podstawowe rodzaje konstrukcji więźb dachowych” – Blog o drewnie Burkietowicz. Burkietowicz
„Rodzaje więźby dachowej – jakie wyróżniamy?” – Extradom. Extradom.pl
„Więźba dachowa – rodzaje / jętkowa, krokwiowa, płatwiowo-kleszczowa” – Murator. Murator.pl
„Rodzaje więźby dachowej i jej montaż” – Blachotrapez. blachotrapez.eu
„Więźba dachowa: kluczowy element konstrukcji dachowej” – PATA. patatimber.pl
