Dom drewniany to nie tylko słupki i deski.
To przemyślany układ wielu elementów, które razem tworzą stabilną, trwałą i bezpieczną konstrukcję. Choć z zewnątrz wygląda to prosto, każdy z tych elementów pełni ściśle określoną funkcję i odpowiada za konkretny aspekt nośności lub usztywnienia budynku.
Poniżej znajdziesz przegląd najważniejszych części konstrukcji szkieletowej – tych, o których rzadko mówi się wprost, a które w praktyce decydują o jakości całego domu.
- Słupki (rygle pionowe)
To podstawowy element nośny ściany szkieletowej. Ustawione pionowo w równych odstępach, przenoszą obciążenia z dachu i stropu na fundament. Między nimi umieszcza się izolację termiczną – najczęściej wełnę mineralną. Ich jakość i stabilność mają kluczowe znaczenie dla trwałości całego domu.
- Oczep (górny i dolny)
Oczepy to poziome belki, które łączą słupki w jedną całość. Dolny oczep opiera się na podwalinie (belce fundamentowej) i stanowi podstawę ściany, a górny – przenosi obciążenia ze stropu lub dachu. To elementy spinające i stabilizujące całą ramę ściany.
- Podwalina
To belka drewniana umieszczona bezpośrednio na fundamencie lub płycie fundamentowej. Podwalina stanowi podstawę konstrukcji ścian zewnętrznych i rozkłada ciężar budynku na całą powierzchnię posadzki. Musi być idealnie wypoziomowana i zabezpieczona przed wilgocią, ponieważ stanowi pierwszą warstwę kontaktu drewna z betonem.
- Zastrzał
To ukośny element wzmacniający konstrukcję. Zapobiega przechylaniu się ścian i nadaje im sztywność w płaszczyźnie poziomej. Zastrzały stosuje się najczęściej w narożach lub co kilka pól między słupkami. W nowoczesnych konstrukcjach ich funkcję często przejmują płyty OSB, które działają jak tarcza usztywniająca.
- Rygiel (poziomy)
Rygiel to poziomy element łączący słupki w ścianie – może znajdować się między oczepami lub pod oknami. Służy do usztywnienia ściany oraz jako podparcie dla otworów okiennych i drzwiowych. Rygiel podokienny przenosi ciężar okna, a nadprożowy – ciężar ściany nad otworem.
- Nadproże
Nadproże to belka umieszczona nad otworem okiennym lub drzwiowym. Przenosi obciążenia ze ściany i dachu nad otworem, aby nie doszło do jego odkształcenia. W konstrukcjach drewnianych często składa się z dwóch lub więcej belek połączonych ze sobą i wypełnionych izolacją.
- Wieńce (lub oczepy stropowe)
To elementy spinające ściany na poziomie stropu. Wieńce drewniane zastępują tradycyjne wieńce żelbetowe w domach murowanych. Ich zadaniem jest równomierne rozprowadzenie sił z dachu lub stropu oraz utrzymanie geometrii budynku.
- Belki stropowe
To elementy nośne stropu między kondygnacjami. Na nich opiera się poszycie podłogi i sufit niższego pomieszczenia. Belki te przenoszą obciążenia użytkowe (np. meble, ludzi) i muszą być sztywne oraz dobrze podparte. Często stosuje się tu belki skrzynkowe lub dwuteowe, które są lżejsze od tradycyjnych.
- Jętki i płatwie
Elementy konstrukcji dachu. Jętki łączą pary krokwi w górnej części więźby, zapobiegając ich rozchodzeniu się pod obciążeniem. Płatwie natomiast to belki biegnące równolegle do kalenicy, które podpierają krokwie i przenoszą obciążenia na słupy lub ściany nośne.
- Krokwie
To ukośne belki tworzące główny szkielet dachu. Na nich opiera się poszycie dachowe i pokrycie (np. blacha, dachówka). Rozstaw i przekrój krokwi dobiera się do rozpiętości dachu oraz rodzaju pokrycia. Krokwie mogą współpracować z jętkami, płatwiami lub być elementem wiązara kratowego.
- Murłata
Belka osadzona na szczycie ściany zewnętrznej, stanowiąca podstawę dla krokwi. Murłata rozkłada ciężar dachu równomiernie na ściany i stabilizuje całą więźbę. W konstrukcjach szkieletowych często jest zintegrowana z górnym oczepem.
- Poszycie
To płyty (np. OSB, MFP lub sklejka) mocowane do słupków, belek i krokwi. Nadają konstrukcji sztywność przestrzenną i tworzą podłoże pod dalsze warstwy: izolacje, folie i wykończenie. Pełni kluczową funkcję w przenoszeniu sił bocznych i zapobieganiu odkształceniom.
- Legary
Belki nośne podłogi lub tarasu, ułożone równolegle, na których spoczywa warstwa podłogowa. Umożliwiają wentylację od spodu i przenoszą ciężar użytkowy. W domach drewnianych legary stosuje się zarówno w podłogach parteru, jak i piętra.
- Wiatrownice
Ukośne deski lub obróbki blacharskie montowane na konstrukcji dachu, które zabezpieczają ją przed działaniem wiatru. Zapobiegają podwiewaniu poszycia przez wiatr.
- Łaty i kontrłaty
Elementy montowane na krokwiach, które tworzą ruszt pod pokrycie dachowe. Kontrłaty tworzą szczelinę wentylacyjną między membraną a łatami, a łaty służą do przykręcenia pokrycia (np. dachówki, blachy).
Linki źródłowe:
„Ściany szkieletowe – zasady konstruowania” — Inżynier Budownictwa. Inżynier Budownictwa
„Konstrukcja ściany szkieletowej drewnianej” — Lider Budowlany. Lider Budowlany
„Domy z drewna – konstrukcja ścian zewnętrznych” — DomHurt.pl. domhurt.com.pl
„Poradnik projektowania i wykonawstwa domów szkieletowych” — Simpson Strong-Tie. Simpson Strong-Tie
